Het is vandaag Goede Vrijdag. Op deze dag gedenken Christenen wereldwijd de kruisiging en het sterven van Jezus Christus. Jezus, die 3 jaar lang door Israël rondtrok om te vertellen over een hele nieuwe wereldorde, over het koninkrijk van God. Een koninkrijk met normen en waarden zoals God het bedoeld heeft. Maar Jezus vertelde er niet alleen over, hij handelde ernaar. Practise what you preach. Dat had zijn motto kunnen zijn. Jezus leefde niet alleen naar Gods wil, maar hij was ook zijn Zoon. 

Wie Jezus ziet, kijkt God in het gezicht
Confronterend, nietwaar? En dat was ook de reactie van hen die zich door Jezus bedreigd voelden. Jezus werd verraden (met een Judas-kus). Veroordeeld door de machthebbers. Zij spelen de schuldvraag handig heen en weer tussen Joodse en Romeinse machthebbers, en laten de keuze over aan het opgehitste volk.  Ondertussen wordt Jezus door zijn vrienden van het eerste uur in de steek gelaten. En zo kan het gebeuren dat Hij, de Zoon van God, eenzaam en alleen op het heetst van de dag met spijkers aan een kruis geslagen wordt.
Het kruis, het gruwelijke martelwerktuig, dat de Romeinen als straf voor misdadigers bedacht hadden. God sterft in Jezus aan een kruis. En toch noemen we dit ‘goede’ vrijdag.
 
Wat maakt het kruis voor mij toch goed?
Om het antwoord op deze vraag te beantwoorden, heb ik een legende over de heilige Maarten nodig. De legende gaat dat Maarten eens door de duivel verleid werd, die zich als de opgestane Christus voordeed. Maar Maarten had het door en vroeg hem: Waar zijn jouw wonden? Een bijzonder verhaal. Maar de betekenis die het verteld, heeft voor mij veel waarde. God is te herkennen aan zijn wonden. Wonden die zijn opgelopen aan ons mensen.
Aan de zonden van deze wereld. Aan alles waarin jij en ik in staat kunnen zijn, uiteindelijk de ander voor een hoger doel te laten sterven.
 
The healing day
Goede vrijdag zegt mij dat God niet boven onze levens staat. God is bereid om vuile handen te maken, te lijden aan dit aardse bestaan. En kan zich zo ook identificeren met de mensen die ook getekend met wonden zijn. Een God die boven alles verheven is, die zelf niet geraakt wordt door de troep van deze wereld, die kan mij niet troosten.
Maar een Zoon van God die mijn pijn kent, mijn eenzaamheid, mijn angst, mijn verdriet, maar zelf dit ook doorstaan heeft, die wil ik wel mijn wonden toevertrouwen. Die wil ik mijn angsten en verdriet toevertrouwen. Die kan zo mijn wonden helen.
En die geloof ik, als mij gezegd en beloofd wordt: “It will be okay, on the healing day.”  
 
Pasen is meer dan ‘happy end’!
Pasen is geen ‘happy end’, waarin alles hersteld wordt naar een oude situatie. Pasen vieren we niet zonder ook langs Goede Vrijdag te gaan. Jezus sterft voor ons, lijdt aan deze wereld en onze zonden, maar God laat het daar niet bij zitten. Straks op de derde dag wekt God Jezus op uit de dood. Zodat het lijden niet het laatste woord heeft, ook mijn lijden niet.
Wij gaan zelf het liefst aan het lijden voorbij. Op Goede vrijdag, maar zeker ook in ons eigen leven. En het uithouden met de vraag: ‘Waar is God in het lijden van de mensheid?’, daar kan menigeen zich aan vertillen. Het uithouden met die vraag is een kunst op zich, zeker in deze weken vol beperkingen en lijden. Tijd nemen om pijn en verdriet onder ogen te komen, juist nu en vandaag. Die pijn mogen we meenemen naar Pasen, jouw en mijn Pasen. Want Pasen zonder Goede Vrijdag, dat is ten diepste verleiding. God raakt door onze wonden ons bestaan aan. Pasen gaat over nieuw perspectief, over geduld, over liefde en zorg, over aanraking en nabijheid van heel ons leven. Alleen dan wordt een opgewekt Paasbestaan ook een geheeld bestaan.  

​Bekijk onderstaand filmpje en denk voor jezelf na welke angst je aan Jezus zou willen geven.

• Wat betekent Goede Vrijdag voor jou?
• Welke wonden van jou mag Jezus deze Pasen verzorgen en helen?
• Hoe vier jij Pasen in deze tijd van ‘social distancing’?

Joost Schelling is predikant bij de Gereformeerde Kerk Woerden - Zegveld en pionier van Twintigers Woerden.

​Maria is niet bang
​Maria was jong toen ze ongetrouwd zwanger raakte. Een engel zegt haar ‘wees niet bang!’. Ze
verwelkomt de boodschap van de engel met bereidheid: ja, hier ben ik! Als haar verloofde Jozef - na een waarschuwende droom - haar niet had beschermd, had ze uitgestoten of veroordeeld kunnen worden. Toch weet Maria een lofzang te zingen die wij niet zomaar zouden kunnen nazeggen. Ze weet dat God met haar is. Maar daarna wordt ze lange tijd stil. 

Kiezen waar je tijd en talenten aan geeft
Ken je het kinderliedje ‘Bewaar je oog’? Dat gaat er over hoe je zelf moet kiezen waar je tijd, energie, talenten, woorden en gedachten aan besteed. Daar moest ik aan denken, toen ik aan Maria dacht en hoe zij door Jezus in beweging is gekomen. Maar ook toen ik bedacht hoe ik in deze rare corona-tijd om ga met het volgen van nieuws.
 
Kraambezoek
Als de herders op kraambezoek komen, zeggen die bijzondere dingen. De evangelist Lucas schrijft als verslag: “​Maria​ bewaarde al deze woorden in haar ​hart​ en bleef erover nadenken”. Het lijkt of ze haar hart vult met goede gedachten om een stevige basis te hebben voor wat komen gaat. Heel wat namelijk.
De kersverse ouders krijgen internationaal kraambezoek maar moeten ook op de vlucht naar Egypte. Ze gaan naar de tempel om hun zoon aan God ‘aan te bieden’. Dan spreekt er een oude Simeon hele mooie dingen uit, maar ook een akelig zinnetje speciaal aan Maria: “zelf zult u als door een ​zwaard​ doorstoken worden”.
 
Maria loopt weg
Voordat we van Kerst naar Pasen stappen, nog een opmerkelijk verhaal met Maria. De enige keer dat ze weg loopt. Ze zijn als familie naar Jeruzalem geweest voor een Pesachfeest en reizen terug. Aan het eind van hun eerste reisdag, ontdekken Maria en Jozef dat Jezus niet bij het reisgezelschap is. Ze gaan terug naar Jeruzalem en vinden hem op de derde dag in de tempel. De 12-jarige Jezus vindt het de normaalste zaak van de wereld dat Hij daar in gesprek is over de uitleg van de wet. Ergens denk ik dat het wel goed voelde bij Jozef en Maria dat ze Jezus niet aan de hand vast hadden toen ze voor het eerst aan hun terugreis begonnen. Anders hadden ze toch wel eerder gezocht naar Hem? Voor ons als lezer achteraf was het ook goed, want Hij was in het huis van zijn Vader. Maar dat is wat Maria en Jozef ook moesten gaan ‘leren’.
 

• Heb jij Jezus wel eens teruggevonden op een plek die achteraf gezien zo logisch is?

 
Betrokken in een bijzonder verhaal
Maria had de woorden van de herders in haar hart bewaard. Ze was gaan ontdekken in welk bijzonder verhaal zij een klein rolletje speelde. (of een grote rol?) Dat het een wreed verhaal zou worden, was haar al door Simeon gezegd. ‘Een zwaard door je hart’. Ging dit over de ruzie in hun gezin waar andere kinderen hun broer maar raar vonden? Of was het dat ze haar zoon zou zien sterven na marteling? Of dat al die mensen niet begrepen dat Jezus de redder van de wereld is?
 
Maria bij het kruis
Dan staat ze bij het kruis. Stilgevallen. De meeste vrienden zijn weggeslopen. Maria moet haar geliefde zoon laten gaan. Jezus houdt zo van zijn moeder dat Hij vanaf het kruis ‘regelt’ dat een van zijn beste vrienden, Johannes, voor haar gaat zorgen.
 
Daarna lezen we nog een keer over Maria. In Handelingen 1, tussen Pasen en Pinksteren schrijft Lucas: Vurig en eensgezind wijdden ze zich aan het gebed, samen met de vrouwen en met Maria, de moeder van Jezus, en met zijn broers. Jezus’ broers hebben zich bij de discipelen gevoegd, wat een troost zal dat voor Maria zijn geweest.
 
Opdracht voor Pasen
Komende Pasen kunnen we niet met veel mensen bij elkaar zijn in een ruimte. Maar wel met elkaar verbonden door ons hart te laten branden voor Hem - houd je bezig met alles wat waar is, alles wat respect verdient, alles wat goed is en zuiver, alles wat het waard is om van te houden en alles wat eer verdient. (Filippenzen 4). Zijn vrede is met ons.

Naast een lied ook nog even een lees- en luistertip van Nadia Bolz over niet bang zijn maar liefhebben (in ‘t engels). Link.

​Kwetsbaar
Veel van ons schrikken niet zo snel meer van gruwelijke beelden. Op internet zijn de meest gruwelijke filmpjes te vinden. We kennen ze, of hebben er van gehoord. Waarom wordt er naar gekeken? Geen idee. Misschien wel om onszelf te harden. Zodat we ons minder kwetsbaar voelen. 

Onschuld
Heel soms raakt ons iets wel. Dat is als iemand volmaakt onschuldig iets ergs overkomt. Dat willen we niet. Hoe kan iemand zoiets een ander aandoen?! We zijn verontwaardigd. Op ons is misschien best wel kritiek mogelijk. Maar zo zijn we gelukkig niet. Hier moet iemand ingrijpen. Liefst hard, echt hard.

Dood
Misschien kun je het verhaal van de kruisdood aanhoren zonder dat het je heel veel doet. We zijn gehard. Het kan ook zijn dat het je wel raakt. Jezus is letterlijk de vermoorde onschuld. Waarom maken mensen zo iemand die nooit iets slechts gedaan hebt dood? Op zo’n vreselijke manier ook nog. Wie zijn de schuldigen?
​
Wij
Het is pijnlijk om te horen, maar als we het Evangelie lezen blijkt werkelijk iedereen mee verantwoordelijkheid te dragen. We kunnen niet anders concluderen dat als wij toen geleefd hadden we waarschijnlijk ook meegedaan hadden, op de een of andere manier. Het evangelie is een moordverhaal, waarbij de lezer het gedaan heeft.

Ze zeggen wel eens dat Paulus op een hele bijzondere manier het verhaal van Goede Vrijdag heeft verwerkt in zijn beroemdste hoofdstuk, I Korintiërs 13. Lees dit hoofdstuk eens door als antwoord op het verhaal van hierboven.

Hans Berkheij is PKN-predikant van de hervormde gemeente Woerden. Je kunt hem volgen op Twitter via @Berkheij.

​Kunstenaar Wout Herfkens werkt sinds 2014 aan een bijzonder kunstproject. Hij creëert een ziekenhuis met Jezusbeelden. In kringloopwinkels en op rommelmarkten koopt hij afgedankte crucifixen op. Een crucifix is een kruis met daarop de persoon van Jezus. Je hebt er vast wel eens eentje in een katholieke kerk zien hangen. Herfkens verlost de Jezusbeelden van hun houten kruis, maakt ze schoon en legt ze in een op maat gemaakt ziekenhuisbed: Jésus à l’Hôpital. *

Welverdiende rust
“Eeuwenlang heeft Jezus voor ons heil aan het kruis gehangen”, ligt Herfkens toe. “Nu wordt hij, onbegrepen, afgedankt en verbannen uit onze leefomgeving. Stank voor dank. Tragisch. Kunnen we hem niet op zijn minst van zijn kruis afhalen en hem zijn welverdiende rust geven? Misschien begrijpen we zijn ideeën niet, maar enige dank en verzorging voor de verleende diensten is op zijn plaats.”

Misbruik van de christelijke traditie
Een opmerkelijk kunstproject in een tijd waarin vaak gesproken wordt over ‘de Joods-Christelijke cultuur’ die beschermd zou moeten worden. Moeten we Jezus, en de christelijke cultuur waarvoor hij staat, niet eerst beschermen tegen de vuilnisbelt? Ik heb de indruk dat tegenwoordig door ‘rechtse politici’ misbruik gemaakt wordt van de christelijke traditie. Er wordt een stok gezocht om de als bedreigend ervaren Islam het land uit te slaan. En ‘de christelijke cultuur’ is daarvoor blijkbaar een bruikbare stok. Maar is die ‘christelijke cultuur’ geen karikatuur van wat Jezus Christus zelf beoogde? Jezus die zelf sprak over: “de ander ook de rechterwang toewenden, als je geslagen wordt” en “heb je vijanden lief”?

Onze cultuur steeds opnieuw in de ogen kijken
Het kruis (de crucifix) als symbool van het christendom is niet bedoeld voor de rommelmarkt. Maar net zo goed niet bedoeld om anderen mee om de oren te slaan. De lijdende Jezus-figuur verdraagt zich niet met een onverdraagzaam, ‘ik-gericht’ populisme. Alleen al om die reden is het nodig om deze beelden te redden van de verbrandingsoven. Omdat we anders de kans mislopen om onszelf en onze cultuur steeds opnieuw recht in de ogen te kijken.

Redding langs de weg van kwetsbaarheid
In de lijdende Jezus op het kruis zien we geopende handen en liefde uitgaan naar ons mensen, ongeacht onze culturele achtergrond. Juist in zijn overgave zette Jezus de machten die zichzelf willen handhaven te kijk. En als het waar is dat God in Jezus zichzelf gaf voor de redding van deze wereld, dan gaat die redding langs de weg van de kwetsbaarheid, langs de weg van het kruis. Zo wordt het ziekenhuis van Herfkens een nieuw waardevol beeld voor ons mens-zijn. Niemand wil naar een ziekenhuis, maar als het niet goed met je gaat, dan ben je toch blij dat het er is. Maar Jezus ging zelfs verder dan enkel de weg naar het ziekenhuis of de vuilnisbelt. Jezus gaf zichzelf.

Vragen:

1. Tot welke kwetsbaarheid ben jij bereid?
2. Wat durf je op te geven van onze cultuur en van jezelf uit liefde voor de ander?

* Zie dit artikel voor meer info.

Bastiaan is pastoraal werker voor de wijkgemeente Hervormd Centrum-Oost in Woerden.