Is hopen op een betere nieuwe wereld na corona naïef of hebben we wat meer geloof nodig?

Ik voelde mij voor heel even een discipel van Rutger Bregman. Een volgeling van het evangelie dat ‘de meeste mensen deugen’ heet. Dit kwam door een blog die ik onlangs schreef op LinkedIn en de site van Twintigers Woerden. Ik schreef een zeer hoopvolle boodschap en schetste een zeer positief mensbeeld voor een tijd na de coronacrisis. Uiteraard kreeg ik, net als Rutger overigens, kritiek op dit stuk. Het zou te naïef zijn. Point taken. Tijd voor wat nuance dus en uitleg.

Liever luisteren naar deze blog? Klik hieronder dan op de play-button.

​Over het boek van Rutger gesproken: dit is helemaal niet naïef en wordt onderbouwt met vele goede onderzoeken. Echter kan ik mij trouwens niet geheel identificeren met zijn verhaal, ik mis namelijk een stukje geloof. Zo vlak na Pasen, zou het voor mij als theoloog, ook wel een beetje vloeken in de kerk zijn, want de boodschap dat de meeste mensen deugen, waar geen geloof aan te pas komt, is geen 'paasboodschap'. Mijn blog was dus geen boodschap in lijn met Rutger’s ‘de meeste mensen deugen evangelie’. Toch moest ik over de bestempelde naïviteit van mijn blog wel even nadenken, want ze hadden een punt.

​Naïeve boodschap of toch niet?

Ik kreeg nogal wat kritiek op mijn blog: ‘Ja, de wereld zal verandert zijn na de crisis. Ik hoop op een nog betere versie van Nederland dan nu’. Een blog over ‘hopen’ in tijden van corona en daarna. De voornaamste kritiek was dat ik een naïef beeld zou hebben geschetst hebben van de mens. De argumentatie was als volgt: “De mens zou wellicht in tijden van nood en crisis verandering laten zien, maar zal zodra de crisis voorbij is, weer terugkeren naar zijn egoïstische aard en voornamelijk voor zichzelf gaan leven”. Kortom, het is dus leuk al die mooie initiatieven in tijden van crisis, maar het is een naïeve ‘hoop’ dat dit ook hierna nog zal voortzetten. Aldus mijn criticasters in het kort. 
​
Ik zat er een klein beetje mee. Ik weet heel goed dat de mens echt niet alleen maar deugt. Echter ben ik ook niet van het propageren dat ‘de meeste mensen deugen’. Ik denk dat het begrip ‘hopen’ een middenweg vindt tussen een Rutger Bregman met ‘zijn’ alle mensen deugen en een al te zwartgallig, christelijke en calvinistisch beeld, dat de mens helemaal niet deugt en van oorsprong slecht is. Ik denk dat beide stellingen niet helemaal deugen al zit in beiden ook wel een kern van waarheid. 

​Geloven en hopen in een groter verhaal

​Ik kreeg ook nog een andere reacties. Zo reageerde iemand heel simpel: “Het gaat om geloof, hoop en liefde”. Hier wil ik even op in haken. Hoop kan namelijk niet zonder het geloof. Ook niet de misschien wel naïeve optimistische hoop die ik schetste van een wereld na de coronacrisis.

We hebben geloof nodig, misschien is dat ook wel hetgeen we missen in onze samenleving op dit moment.

Ik heb het overigens niet over het geloof in een God waar onlangs Hizir Cengiz terecht kritiek op had in zijn artikel voor De Correspondent, namelijk het geloof dat er wel een bedoeling achter dit alles zou zitten. Met zo’n beeld alleen van God komen we niet meer mee weg in een seculiere, post-christelijke samenleving, zeker niet na een geschiedenis zoals die zich afgespeeld heeft tot op heden.

Ik heb het over een geloof waarin we een groter verhaal nodig hebben. Een verhaal dat hoop biedt en werkelijk perpectief geeft op een 'nieuwe wereld'. Lynn Berger schreef er een artikel over met de titel: ‘Woorden vinden voor een nieuwe wereld’. Een nieuwe wereld.... tja, in de theologie zijn dit niet zomaar willekeurige woorden. Deze woorden verwijzen ergens naar, ze zijn beladen. Het geloof biedt ons namelijk perspectief op zo’n nieuwe wereld. Kijk bijvoorbeeld naar de persoon Jezus, hij heeft het ons voorgeleefd. Dit is zo’n voorbeeld van een 'groter verhaal' en ik geloof dat we dit nodig hebben. Na Pasen geloven we dat we ook de kracht mogen krijgen dat we met elkaar al een stukje gestalte kunnen geven aan die nieuwe wereld. Zien we dit niet al om ons heen? Ik denk dat we daar nu al iets van die nieuwe wereld mogen proeven. Ik kijk naar de IC verpleegkundigen die de kracht krijgen om de zorg te dragen voor mensen. Bovennatuurlijke verhalen krijgen we soms te horen in de media over het werk dat verzet wordt en de zorg op de IC's. Maar kijk bijvoorbeeld ook naar het Leger des Heils en de gemeenten, hoe honderden mensen hard werken om de meest kwetsbare mensen in onze samenleving een dak boven het hoofd te geven en hoe we met elkaar de schouders er onder zetten. Het lijkt een bijna goddelijke uithoudings- en doorzettingsvermogen dat we laten zien met elkaar op dit moment. 
​
Oer christelijk gezien is het, het geloof in dat grote verhaal: het geloof en voorbeeld in de persoon Jezus en de hoop op een nieuwe wereld. Dit geloof en deze hoop, dat is wat het handelen hier en nu van ons als mensen bepaald, zoals ik eerder stelde in mijn blog. Dus ik zou niet alleen willen pleiten voor hoop, maar ook voor meer geloof. We hebben deze kracht van het geloof nodig, te hopen op een nieuwe wereld die beter is dan de oude en dat begint niet bij jou, maar bij het geloof. Het begint bij het geloven in een groter verhaal. Vanuit het geloof komt het vanzelf bij ons. Durf jij weer te geloven in dat grote verhaal?

vragen van deze week

• Wat vind je van de kritiek op de volgelingen van Rutger Bregman? Zijn ze inderdaad veel te naïef?
• Wat geeft jou in deze weken hoop? Welke rol speelt jouw geloof hierbij?
• Als straks de ergste coronacrises achter de rug is, wat moeten we dan zeker vasthouden uit deze periode als waardevolle ontdekking?

Door Martijn Ouwerkerk

Martijn is theoloog en voormalig-pionier bij Twintigers Woerden. Nu werkt hij als pioniersbegeleider en bij het leger des heils.