Deel 1: god redt ons van wat?!!(update)

God redt ons van zichzelf of van wat?!

In de WhatsApp service van Twintigers Woerden appte ik een tijdje geleden deze afbeelding met de tekst: “God redt ons van zichzelf, kunnen we daar wel zo blij mee zijn”? Is dit confronterend en zet dit je aan het denken? Door Jezus te kruisigen, redt God zich van zichzelf, doordat hij ons anders zou moeten straffen? Is dit een negatieve uitleg van iets positiefs? 
 
Dit model wat ik hierboven beschrijf heet ‘verzoening door voldoening’. In twee blogs wil ik naast dit model twee andere modellen/perspectieven toelichten hoe we naar deze 'redding' van God/Jezus kunnen kijken. In deze blog leg ik het model 'verzoening door voldoening' nog een keer kort uit en het model wat we verstaan onder ‘verzoening door overwinning’. In deel 2 zal ik het model ‘verzoening door omvorming’ uitleggen en proberen een korte conclusie te schrijven. Ik doe dit aan de hand van het boek ‘christelijke dogmatiek’ van Dr. G. Van den Brink en C. Van der Kooi. Deze blogs zijn alles behalve omvattend en geeft een kader om rijker/breder na te denken over de kruisiging van Jezus, niets meer dan dat. 

Verwondering
Voordat we in deze moeilijke thematiek duiken, is het goed hier iets aan vooraf over te zeggen: wat Jezus aan het kruis gedaan heeft, is niet een soort theorie. Het is niet een theorie als: “Jezus is voor onze zonden gestorven en daarvoor kunnen we naar de hemel…” Dit is te kort door de bocht en doet geen recht aan de rijkdom van het bijbelse verhaal en de traditie. 
 
De kruisiging, maar met name de opstanding van Jezus is verre van natuurlijk, het is absurd en te moeilijk om te begrijpen. Het is zeker niet zomaar in een blogje te vatten en we zullen het waarschijnlijk wel nooit helemaal in de vingers krijgen!! De opstanding met pasen is geen rekensom die je vooraf kan maken, maar hoogstens een feitelijkheid waar men achteraf verwonderd over kan nadenken. 
 
Verwondering dus of een verassing achteraf! Daarom is het goed als hierover gesproken wordt, het verwonderende, verassende en overweldigende aspect te weerspiegelen. We kunnen niet God voor rekenen hoe hij het eigenlijk had moeten doen, hij koos blijkbaar hiervoor. Laat je dus met pasen met name verwonderen! 

'Verzoening door voldoening'
Dit is dus het meest bekende model en is zeer invloedrijk in het westen. Dit model is onlosmakelijke verbonden met de theoloog Anselmus die in de 11e eeuw leefde. Hij zei dat verzoening gebeurt door een plaatsvervangend offer van Christus voor de zonden der mensheid. Hij doet iets in onze plaats, iets wat wij niet doen en niet kunnen! Wat interessant is aan dit model, is dat het ontstaan is in de 11e eeuw, hoe dachten christenen dan voor dit tijd over de kruisiging? 
 
Dit model is het beste uit te leggen als tegenprestatie, waardoor de dader (de mens) de verhouding herstelt. Aangezien wij dit zelf niet kunnen, doet Jezus dit in onze plaats.  Hoewel dit model door de eeuwen heen en nog steeds op veel kritiek stuit, heeft dit model veel Bijbelse wortels, zowel in het Oude als het Nieuwe Testament. Echter is bij al deze bijbelse teksten wel de vraag of we niet aan invulling doen? Meerdere teksten kunnen ook op een andere manier worden geïnterpreteerd. In een eerdere blog laat ik een filmpje zien van Reinier Sonneveld met 10 kritische vragen op dit model. Klik op de link om dit filmpje te bekijken.  

De belangrijkste kritiek op dit model o.a. van Reinier Sonneveld is hoe onze zonden zijn vergeven door het toedoen van iemand anders? Stel jezelf het volgende eens voor: je buurman heeft jouw auto beschadigd. In de vergelijking sta jij voor God en de buurman voor de mensheid (zonde van de mensheid). En stel dat jij die buurman daarvoor wil vergeven. Dat kan. Maar hoe zou het jou ooit helpen als jij dan die buurman je zoon laat vermoorden? Waarom zou je daarvan vergevingsgezinder worden?  Reinier vindt de beste uitleg een uitleg 'Christus Victor' een vroegchristelijk model, wat uitgewerkt is door een zeer invloedrijke theoloog op dit moment: N.T. Wright, in een eerder blog: "Altijd weer de liefde"!, laat ik een filmpje van deze theoloog zien waarin hij zijn visie op de goede boodschap uitlegt.  Wil je trouwens het volledige verhaal van Reinier lezen, klik dan hier. Het volgende model is een samenvatting van 'Christus Victor'. 

'verzoening door overwinning'
Dit model heet, ‘verzoening door overwinning’. Het woord overwinning (Victor) zegt het al, het is Jezus die aan het kruis de overwinning behaalt. De overwinning op het kwade. Dit zie je goed terug in zijn werk op aarde, in de genezingen en bevrijdingen die hij doet. Waar hij komt, moet het kwade wijken!
 
Maar hoe? Hoe moeten we dit voorstellen? Een sprekend beeld, wat veel in de vroegchristelijke kerk werd gebruikt is dat van het aas en de vis. Jezus was het aas en de duivel (het kwaad) de vis. Door Jezus te veroordelen tot de dood hoopte de duivel Jezus in zijn macht te krijgen, maar de duivel bijtte zich vast op het aas (Jezus) en het tegenovergestelde gebeurde: de duivel werd gevangen of zoals christenen dit geloven verslagen aan het kruis. 
 
Is die strijd en overwinning nog actueel? Hoe moeten we dit in onze tijd zien? Demonen, bevrijding en het kwaad? Ogenschijnlijk ongrijpbare begrippen. Ik denk dat het actueler is dan wij zelf door hebben. In onze post-moderne cultuur mogen we ons misschien verheven voelen boven alle machten en demonen, maar soms kunnen we behoorlijk 'in de greep zijn van'. Bijvoorbeeld verslavingen, consumptiedrift, culturele mythes, angstpatronen, nationalisme, mode of de plicht om vitaal of succesvol te zijn. Of neem wat we tegenwoordig veel zien, de focus op gezondheid en vitaliteit, dit kan in een handomdraai tot afgod worden!
 
In plaats van zich op God te richten, laat de mens zich in met een andere machten en raakt er door bezet. Hierin komt ‘bezetenheid’ ineens erg dichtbij. Dit is de redding in dit model. De verlossing van het kwade en de leegte in ons leven door Jezus.

Beluister ook eens dit nummer van Sia wat hierover lijkt te gaan, 'Jesus wept'.

Dit is deel 1. Twee modellen hoe we naar de kruisiging en redding van Jezus kunnen kijken, in termen van 'plaatsvervanging' of 'overwinning'. In deel 2 zal ik ingaan op het laatste model en een conclusie schrijven.